Page 16 - KESİAD 2022 NİSAN EDERGİ.pdf
P. 16
HUKUK KÖŞESİ
Milletlerarası tahkime ancak idarî işlemin hukuka aykırı olup İptal davasında vuku bulan olay
yabancılık unsuru taşıyan uyuşma- olmadığı hükme bağlanır. Diğeri ise idarenin yapmış olduğu ve zarar
zlıklar için gidilebilir. tam yargı davasıdır, idarî eylem ve doğuran işlemi geri alması, iptal
Cumhurbaşkanının tek başına işlemlerden zarar görenlerin, bu etmesidir. İptal kararı neticesinden
yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri zararın giderilmesi talebiyle açtıkları idarenin yapmış olduğu işlemin
Şuranın kararları yargı denetimi tazminatlara yönelik dava türüdür. hukuka aykırı olduğu tespit edilmiş
dışındadır. olur ve ilgili idari işlem ve bu işlemin
İdari işlemlere karşı açılacak dava- IPTAL DAVASI doğurduğu hukuksal sonuçlar
larda süre, yazılı bildirim tarihinden ortadan kalkar. Başka bir deyişle
başlar. İdarenin(devletin) yapmış olduğu iptal kararları geriye yürür ve böyle
Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemler- işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ya bir karar hiç alınmamış sayılır.
in hukuka uygunluğunun denetimi ile da amaç yönlerinden bir veya birkaçı Bazı genel nitelikteki iptal kararları,
sınırlıdır. Yürütme görevinin kanun- ile hukuka aykırı olduklarından davaya taraf olmayan 3. kişileri de
larda gösterilen şekil ve esaslara bahisle iptalleri için hak kaybı kapsar. Örneğin; elektrik faturasın-
uygun olarak yerine getirilmesini yaşayan tarafından açılacak dava daki TRT payının veya kayıp kaçak
kısıtlayacak, idari eylem ve işlem türüdür. 2577 sayılı İdari Yargılama kullanımının iptali dosyaya taraf
niteliğinde veya takdir yetkisini Usulü Yasasının 2. maddesinde; olmayan 3. kişileri de kapsar.
kaldıracak biçimde yargı kararı -İptal davaları "idari işlemler hakkın-
verilemez. da yetki, şekil, sebep, konu ve TAM YARGI DAVASI
İdari işlemin uygulanması halinde maksat yönlerinden biri ile hukuka
telafisi güç veya imkânsız zararların aykırı olduklarından dolayı iptalleri Tam yargı davası: idarî eylem ve
doğması ve idari işlemin açıkça için menfaatleri ihlal edilenler tarafın- işlemlerden zarar görenlerin, bu
hukuka aykırı olması şartlarının birlik- dan açılan" davalar olarak tanımlan- zararın giderilmesi talebiyle açtıkları
te gerçekleşmesi durumunda mıştır. dava türüdür. Özel hukuktaki Tazmi-
gerekçe gösterilerek yürütmenin nat davasının idare hukukunda vücut
durdurulmasına karar verilebilir. bulmuş şekli olarak nitelendirilebilir.
Kanun, olağanüstü hallerde, Tam Yargı davaları bir tür eda dava-
sıkıyönetim, seferberlik ve savaş larıdır, amaç uğranılan zararın gider-
halinde ayrıca milli güvenlik, kamu ilmesidir. İdarî yargıdaki tam yargı
düzeni, genel sağlık nedenleri ile davalarının amacı esasen idarece
yürütmenin durdurulması kararı yapılan hak ihlâlinin sonuçlarının
verilmesini sınırlayabilir. giderilmesi ise de, bu davalarda da
İdare, kendi eylem ve işlemlerinden özel hukuktaki alacak davaları gibi
doğan zararı ödemekle yükümlüdür. belirli bir paranın ödenmesidir. Tam
Anayasa madde 125 çerçevesinde yargı davalarında başvuruda belir-
idari eylem ve işlemlere karşı yargıla- tilen talep miktarı önemlidir. Talep
ma yolu açıktır ve bu eylem ve işlem- miktarını, nihaî karar verilinceye
lere karşı uygulanacak yargılama kadar ancak bir defa düzeltilebilme
usulü 2577 sayılı İdari Yargılama imkânı vardır.
Usulü Kanunu’nun 1 inci maddesine
düzenlenmiştir. İYUK 1. Maddesi 16 www.kesiad.org
incelendiğinden idari yargılamada
yazılı yargılama usulü uygulanacağı,
incelemelerin evrak üzerinden
yapılacağı (dolayısıyla mahkemeye
sunulan dilekçelerin mutlak bir önem
arz ettiği), re’sen inceleme ilkesi
ve kamu yararı denetiminin ön
planda tutulacağı görülmektedir.
Re’sen incelemede hakim: tarafların
dava konusu etmediği veya izaha
gerek görmediği, dahil etmek
istemediği hususları da kendiliğin-
den inceleyebilmektedir. Bu bakım-
dan idari yargılama, ceza yargıla-
masındaki maddi gerçeği açığa
çıkartma olgusunu çağrıştırmaktadır.
İdarî yargıda genel anlamda iki tür
dava bulunmaktadır. Bunlardan ilki
iptal davalarıdır, idare hukukuna
özgü bir dava türü olup, bu dava ile
